Śruba to podstawowa forma łączenia poszczególnych elementów tworzących maszynę, urządzenie czy też inny przedmiot. Tego rodzaju łączniki są najczęściej stosowanymi rozwiązaniami łączącymi konstrukcję. Z uwagi na różnorodność przedmiotów i urządzeń, powstało wiele rodzajów i wariantów śrub. Aby ułatwić konstruktorom pracę i zapobiec ich pogubieniu się w gąszczu najróżniejszych połączeń śrubowych, stworzono specjalne normy, którym śruby powinny podlegać w zależności od przedmiotu konstrukcji. Normy te mają za zadanie jak najprecyzyjniej opisać m.in. kształty i wymiary, aby jeszcze przed ich użyciem zyskać pewność, że zastosowane przez nas rozwiązania łączeń śrubowych będą odpowiednie w danym przypadku. Dzięki normom dowiemy się miedzy innymi jaka powinna być klasa wytrzymałości śruby, jaki jest niezbędny materiał do jej wykonania, a także jaka powłoka powinna zostać zastosowana na powierzchni wytworzonej śruby. Wcale nie mniej ważne znaczenie ma także to, czy pozostałe elementy charakterystyczne dla śrub, np. wymiary, rodzaj gwintu czy łba, będą odpowiednie w danym przypadku.
Rodzaje norm
W naszym kraju powszechnie stosuje się 3 rodzaje norm:
- Polskie Normy (PN) – zasięg obowiązywania tych norm dotyczy tylko i wyłącznie naszego kraju, a to oznacza, że nie są one uznawane za granicą. Za ich opracowanie odpowiada Polski Komitet Normalizacyjny. Dawniej ich stosowanie było obowiązkowe, co regulowały konkretne przepisy prawne, dziś mają charakter wytycznych normalizujących. Oznaczane są odpowiednimi numerami w formacie, np. PN 12345.
- DIN – normy te znajdują zastosowanie w wielu państwach poza samymi Niemcami. W Polsce stosuje się je z powodów historycznych. Za ich opracowanie odpowiada Deutsches Institut für Normung e. V. czyli Niemiecki Instytut Normalizacyjny. Oznaczane są odpowiednimi numerami w formacie, np. DIN 123.
- ISO – te międzynarodowe normy obejmują swoim zasięgiem około 162 kraje. Za ich opracoawnie odpowiada International Organization for Standardization. Co ważne, są to normy o charakterze nadrzędnym w stosunku do innych, r również norm PN i DIN. Oznaczane są odpowiednimi numerami w formacie, np. ISO 1234.
Konwersja norm
Aby nie pogubić się w gąszczu norm i przepisów, należy stosować ich tzw. konwersję. Jest to możliwe z uwagi na fakt, iż powszechnie przyjęte normy są ze sobą zamienne, co oznacza w praktyce, że przykładowo normie ISO będzie odpowiadać norma PN i norma DIN. Umiejętne poruszanie się w tym, na pierwszy rzut oka, skomplikowanym „świecie” śrub umożliwia odpowiednia tabela, ogólnie dostępna, chociażby na stronach internetowych. Zazwyczaj wystarczającym jest wybór interesującego nas rodzaju śruby, a następnej kolejności sprawdzenie jakie normy są przypisane do niej we wspomnianej wyżej tabeli. Metoda ta ułatwia nam dopasowanie zamówienia do naszych potrzeb. Normy określają cechy i wymagania jakie muszą zostać spełnione, aby dany produkt posiadał odpowiednią jakość, stąd dokonanie właściwej konwersji jest niezbędne. Producenci stosują się zazwyczaj do zasad ustalanych przez jedną z instytucji normalizacyjnych, a porównanie i odpowiednie zestawienie należy do nas.
Artykuł powstał przy współpracy ze specjalistami z firmy Stalmut.
