Neuroprzekaźniki to substancje, których zadaniem jest przekazywanie sygnałów między komórkami. Nazywa się je także neuromediatorami i neurotransmiterami. Ich wpływ na zdrowie udowodniono w 1921 roku. W tej chwili znanych jest 100 substancji chemicznych wykazujących takie właściwości.
Neuroprzekaźniki – rodzaje
Najważniejsze neuroprzekaźniki to dopamina, serotonina adrenalina, niektóre inne hormony, kwas glutaminowy, tlenek azotu. Do neuroprzekaźników zalicza się wiele różnych substancji – peptydy, aminokwasy i pochodne puryn. Neuroprzekaźniki znajdują się w tak zwanych pęcherzykach synaptycznych, gdzie mogą łączyć się z odpowiednimi receptorami. Po połączeniu substancja może hamować aktywność komórki nerwowej lub pobudzać ją do działania.
Neuroprzekaźniki – przykłady działania
Endorfiny zmniejszą odczuwanie bólu i drętwienie mięśni. W odpowiednio dużej ilości mogą wprowadzać w stan ogromnego szczęścia, nawet euforii. Adrenalina odpowiada za kontrolowanie pracy nadnerczy oraz wpływa na sen. Wydzielana jest w sytuacjach zagrożenia i jej zadaniem jest przede wszystkim mobilizowanie organizmu do walki z niebezpieczeństwem. Serotonina nazywana jest hormonem szczęścia. Wytwarzana jest w płytkach krwi, układzie pokarmowym oraz nerwowym. Jej funkcje polegają na regulowaniu snu, nastroju, popędu płciowego i apetytu. Dopamina ma szerokie działanie w całym organizmie i reguluje między innymi napięcie mięśni i koordynację ruchów. Zmniejsza produkcję prolaktyny i wpływa na emocje.
Zaburzenia w produkcji neuroprzekaźników
Nieprawidłowości w produkcji neuroprzekaźników odgrywają ogromną rolę w powstawaniu wielu schorzeń. Zbyt duże ilości dopaminy pojawiają się u osób chorujących na schizofrenię, powodując urojenia i omamy. Choroba Parkinsona kojarzona jest natomiast ze zbyt niskimi ilościami dopaminy. Choroba Alzheimera związana jest bezpośrednio z niedoborami neuroprzekaźnika acetyloholiny, która odpowiada za zapamiętywanie oraz odtwarzanie informacji przez mózg. Niedobory serotoniny powodują natomiast stany depresyjne, zachowania agresywne, bezsenność, a także nadmierne objadanie się i przybieranie na wadze.
Uzupełnienie niedoborów neuroprzekaźników stosuje się jako metodę leczenia niektórych chorób. Taką terapię wykorzystuje się między innymi u osób cierpiących z powodu depresji i zaburzeń nastroju. U chorych na Parkinsona należy uzupełniać niski poziom dopaminy. Wpływ neuroprzekaźników na organizm wykorzystywany jest niestety także przy produkcji tak zwanych pigułek gwałtu.
